Interview in Parool met componist Nieuw-West Rhapsody

Componeren doet hij bij voorkeur op de fiets. Dat geldt voor de twee aria’s die Selim Doğru in opdracht van Barok Opera Amsterdam recent schreef voor een bewerking van Mozarts Ontvoering uit de Harem. En dat geldt ook voor de Nieuw-West Rhapsody, een muzikaal eerbetoon aan het stadsdeel Nieuw-West dat in de loop van deze zomer op verschillende plekken zal worden uitgevoerd.

Afzonderlijke arrangementen

De Nieuw-West Rhapsody schreef Doğru ter gelegenheid van het 750-jarig bestaan van de stad Amsterdam, in opdracht van de Wester Harmonie en welzijnsorganisatie Eigenwijks. “Het verzoek was om een echte oorwurm te schrijven,” zegt Doğru. “Een pakkende compositie die meteen ook dient als herkenningsmelodie tijdens de concerten die dit jaar worden gegeven.”

Dat laatste betekent dat het werk moet worden uitgevoerd door de zeer verschillende gezelschappen die aan het festival Amsterdam Klinkt! deelnemen. Het doel van Amsterdam Klinkt! is om de verborgen muzikale rijkdom van het stadsdeel bij de inwoners onder de aandacht te brengen, én de verschillende muzikale gezelschappen met elkaar in contact te brengen. In de komende maanden zijn daarvoor nog acht concerten geprogrammeerd waarbij elke keer twee of drie orkesten en koren samen een gratis optreden verzorgen op een van de pleinen van het stadsdeel, vaak in combinatie met een evenement zoals een jaarmarkt of een burendag.

Liefst zestien orkesten en koren voeren de Rhapsody uit, variërend van het Amsterdams Mandoline Orkest uit Osdorp en het Westerkamerorkest uit Slotermeer tot Voices of Anatolia uit Geuzenveld en popkoor Sloten vol Noten uit Sloten.

Voor alle deelnemende gezelschappen maakte Doğru een afzonderlijk arrangement van het stuk, afgestemd op het karakter en het niveau van de leden. “Dat vond ik ontzettend leuk om te doen. Ik heb ze allemaal bezocht om te luisteren. Ik heb bewust gekozen voor de vorm van een rapsodie met zeven onderdelen. Er zitten lastige stukken in waar echt wel op geoefend moet worden, maar ook eenvoudiger delen die voor iedereen goed te doen zijn.”

Zelf doet de componist ook uitvoerend mee aan het festival met zijn koor reARt, dat op hoog niveau opereert en onder meer Turkse, Griekse, Koerdische en Armeense nummers op het repertoire heeft staan. Het koor treedt vooral op buiten Nieuw-West met multidisciplinaire voorstellingen waarbij muziek wordt gecombineerd met storytelling, fotografie, dans, poëzie en theater. Op 14 september staat het gezelschap op de oever van de Sloterplas.

Briefje in de kerk

Deze vrijdagavond is de componist als toehoorder aanwezig in het Hervormd Lyceum in de Hemsterhuisstraat, waar de Wester Harmonie repeteert voor het concert dat begin juli wordt gegeven op het Lambertus Zijlplein. Het is een van de acht concerten in het kader van Amsterdam Klinkt!. Tevreden kijkt Doğru toe hoe de dertig orkestleden zich onder leiding van dirigent Arthur Demonceau een weg door de partituur heen blazen.

Samen vormen de zestien deelnemende orkesten en koren een mooie staalkaart van wat Nieuw-West op muzikaal gebied te bieden heeft. Heel divers, heel interessant, maar soms ook heel goed verstopt. Het was in elk geval nog een hele zoektocht om de zestien gezelschappen bij elkaar te krijgen, vertelt hoboïste Geralda Jurriaans (70) van de Wester Harmonie die ook het initiatief voor Amsterdam Klinkt! nam.

Jurriaans: “We zijn echt op zoek gegaan. Op de website van de gemeente staan negen koren en orkesten. Dat zijn de gezelschappen met een website en een telefoonnummer, maar dat overzicht is bij lange na niet compleet. Wij hebben daar zelf nog eens negen groepen bij gevonden. Er bleek bijvoorbeeld een Hongaars vrouwenkoor te bestaan. Daar had ik nog nooit van gehoord.”

Dat is wel een kenmerk van Nieuw-West, zegt zowel Jurriaans als Doğru. Er speelt zich veel af in het verborgene en er is geen netwerk van gezelschappen. Jurriaans: “Een van de deelnemende koren zijn we op het spoor gekomen omdat in de kerk waar zij repeteren een briefje op het prikbord hing met de vraag of zij na de repetitie het licht wilden uitdoen. Toen wisten we: hé, daar zit ook nog een koor.”

Verhalen over vroeger

Doğru: “De bewoners van Nieuw-West zijn over het algemeen introvert. In een stadsdeel als Zuidoost klinkt overal muziek. Zelfs in de parken wordt muziek gemaakt. Daardoor komt ook heel veel talent bovendrijven. Dat is hier niet de cultuur.” Jurriaans knikt: “Er is hier bijvoorbeeld ook een Marokkaans vrouwenkoor, maar zij geven geen optredens. Het blijft binnenskamers.”

Samen weerspiegelen de deelnemende orkesten en koren ook de geschiedenis van het stadsdeel, vertelt Jurriaans. “We hebben in Nieuw-West nog twee accordeonverenigingen, Musica en Eigen Stijl. Heel bijzonder. Als je die hoort en ziet spelen, is het alsof je even terug bent in de jaren vijftig. De meeste leden wonen hier ook al heel lang en kunnen prachtige verhalen vertellen over hoe het vroeger was.”

Tijdens Amsterdam Klinkt! worden die gezelschappen verenigd met onder meer de Amsterdams-Turkse Volksdansgroep Topluluğu, het koor Voices of Anatolia en het Turkse koor Istanbul dat weemoedige liederen zingt over liefde en liefdesverdriet en daarbij wordt begeleid door muzikanten op traditionele instrumenten als de ud, de kanun en de darboeka.

Het was aan componist Doğru om al deze verschillende deelnemers en culturen onder één dak te brengen in zijn werk. “Ik heb rekening gehouden met de achtergrond van de musici. Alles komt aan bod. Het stuk begint met een Amsterdamse wals, een beetje draaiorgelachtig. Daarna komen ook delen met andere ritmes. We eindigen met een finale waarin alles samenkomt, echte wereldmuziek.”

Beladen naam

Een van de opvallende onderdelen van de rapsodie is een eenvoudig meezingbare ode aan het stadsdeel met een tekst van Jef Hofmeister, zanger en oprichter van het Volksoperahuis. Een passage luidt: ‘Als de zon opkomt boven de Sloterplas, is het leven mooi waar ooit een weiland was. En Amsterdam krijgt hier een nieuwe naam, want de hele wereld komt hier nu te saam.’

Jurriaans: “In het lied wordt ook de JP Coen genoemd, de tunnel. Daar had het Resistance Choir Tuning In! moeite mee. Dat is een anarchistisch koor, ook zonder dirigent, dat verzetsliederen zingt. Zij vroegen of zij de beladen naam van Coen mochten vervangen door die van een eigen held. Helemaal goed natuurlijk. Alle deelnemende gezelschappen moeten er vooral hun eigen draai aan geven.”

Het project wordt afgesloten met een gezamenlijk optreden op 28 september in De Meervaart. Doğru: “Dan hebben we het al snel over tweehonderd muzikanten en zangers. Dat wordt fantastisch, om iedereen zo bij elkaar te hebben. Ook met alle verschillende genres.”

Jurriaans: “Het is de opzet dat alle gezelschappen zich kunnen laten zien zoals ze zijn. De variatie maakt het juist mooi. En we dromen stiekem van een vervolg. Dat we voortaan elk jaar samen iets kunnen doen.”