Is het toeval dat in Gollum, het 4e deel van Symfonie Nr. 1 van Johan de Meij, The Lord of the Rings, de hoofdrol is weggelegd voor de sopraansaxofoon? Beurtelings klagend en krijsend, roept de saxofoon een beeld op van het schizofrene schepsel Gollum. In het muziekstuk leidt dit tot de onvermijdelijke climax waar Gollum als een waanzinnige danst op de rand van de krater van de Doemberg. Ooit was hij een vriendelijk hobbit-achtig wezen, maar doordat hij vele jaren lang de Ring in zijn bezit had, is hij verteerd door het kwaad en verworden tot een afschuwelijk schepsel van de schaduwen. Geen instrument kan dat mooier tot uitdrukking brengen dan de saxofoon, die fluweelzacht kan fluisteren maar ook hartverscheurend kan schreeuwen.
Saxofoon
De saxofoon is zelf ook een instrument dat tussen twee werelden zit: het is voor velen moeilijk te begrijpen dat dit metalen instrument tot de houtblazers van de harmonie wordt gerekend en niet tot de kopersectie. De reden daarvoor is dat de toon van een saxofoon wordt gevormd door een riet, net als bij de klarinet, terwijl koperinstrumenten als de trompet, trombone, hoorn, tuba en euphonium worden aangeblazen met een koperen mondstuk.
Johan de Meij speelt vaker met die dubbele geaardheid van de saxofoon. In zijn ‘Omaggio a Federico Fellini’, op 9 juni 2019 nog uitgevoerd in TivoliVredenburg door de Harmonie Sint Michaël uit Thorn onder leiding van de componist zelve, is de hoofdrol ook weggelegd voor de saxofonist, die letterlijk aarzelt of hij zich wil aansluiten bij een circusband of bij het serieuze orkest. Verklankt De Meij, aan wie in 2017 de Buma Classical Award werd toegekend als meest gespeelde Nederlandse componist, maar bij het grote concertpubliek toch niet echt bekend is, daarin zijn eigen positie?
Hoe dan ook, in Gollum, het 4e deel van The Lord of the Rings gaat onze saxofonist helemaal los, soms mooi, soms opzettelijk lelijk, maar altijd virtuoos. Huilend, mompelend, klagend, onderdanig of venijnig en gemeen, gluipend en kruipend, kortom Gollum ten voeten uit!
Beluister Gollum tijdens ons jubileumconcert op 23 juni 2019.
Meer columns lezen?
Lees de hele reeks columns met het thema “the Lord of the Rings” en de Westerharmonie:
- Een lang verwacht feest … (6 februari 2019)
- Gandalf (23 maart 2019)
- Tocht door het duister (29 april 2019)
- Lothlórien, elfen bij de Wester Harmonie (16 juni 2019)
- Hoor de schizofrene Gollum in de saxofoon (18 juni 2019)
- De tocht is volbracht (25 juni 2019)
